Ngày đăng: 23/02/2023 17:39
Đồng chí Nguyễn Tiềm là một thanh niên trẻ sớm giác ngộ lý tưởng Cộng sản và nhanh chóng dấn thân vào phòng trào cách mạng, đứng đầu các tổ chức quần chúng, tổ chức Đảng, có nhiều đóng góp lớn trong công tác đảng, công tác hội. Là người chiến sỹ cộng sản trung kiên, bất khuất, người con ưu tú của quê hương Nam Đàn, Nghệ An nói riêng và của cả dân tộc Việt Nam. Đồng chí là Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của Nghệ An người đã cống hiến tuổi thanh xuân của mình cho sự nghiệp cách mạng, cho lý tưởng cao đẹp của Đảng.
Đồng chí Nguyễn Tiềm (còn có bí danh tên gọi khác là Quảng, Cát, Nhung), sinh ngày 10/11/1912 tại xóm Hạ, làng Dương Liễu, tổng Nam Kim (nay là xóm Trung Chính xã Trung Phúc Cường, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An). Sinh ra và lớn lên trong một gia đình khá giả, có truyền thống hiếu học, ở một vùng quê giàu truyền thống cách mạng, đồng chí tận mắt chứng kiến cảnh đất nước lầm than, nhân dân lao động bị áp bức bóc lột và sớm nuôi trong mình tư tưởng yêu nước.
Từ một thanh niên yêu nước, Nguyễn Tiềm đã sớm trở thành một cán bộ cách mạng của Đảng. Cha là ông Nguyễn Danh Chính – một nhà nho hiếu học, yêu nước và giàu lòng nhân hậu. Lúc còn trẻ, cụ đã từng dự kỳ thi Hương nhưng không đỗ, đành ở nhà làm ruộng vườn và nuôi dạy con cái. Mẹ là bà Võ Thị Tiếu, một người phụ nữ hiền thục, sớm hôm chăm lo vườn ruộng và canh cửi.
Thời niên thiếu, Nguyễn Tiềm được cha dạy học chữ Hán. Đến năm 8 tuổi chuyển sang học chữ Quốc ngữ ở trường làng rồi chuyển lên học Trường Tiểu học Pháp-Việt. Hè năm 1926, khi mới 14 tuổi Nguyễn Tiềm đã thi đậu vào lớp Đệ nhất B Cao đẳng Tiểu học Trường Quốc học Vinh. Ngày 27/3/1926, dưới sự lãnh đạo của Hội Phục Việt, lần đầu tiên Nguyễn Tiềm cùng với học sinh trường Quốc học Vinh đã hòa vào phong trào quần chúng công nhân, nông dân, tiểu thương tuần hành quanh thành phố Vinh, tập trung tại chùa Diệc để dự đám tang cụ Phan Châu Trinh. Sự kiện này đã đánh dấu hoạt động đầu tiên của Nguyễn Tiềm trong sự nghiệp cách mạng của mình.
Ảnh: Đồng chí Nguyễn Tiềm (1912-1932)
Đầu năm 1927, khi Hội Hưng Nam (tiền thân của Đảng Tân Việt) cử người vào Trường Quốc học Vinh lập ra tổ chức Sinh đoàn để đoàn kết, tập hợp thanh niên, học sinh nhen nhóm phong trào đọc sách, báo tiến bộ, thơ văn yêu nước, Nguyễn Tiềm hăng hái gia nhập hội kín và được cử vào Ban Chấp hành Sinh hội. Đến cuối năm 1927, khi hai tổ chức Hội Phục Việt và Hội Thanh niên phát triển và hoạt động mạnh ở Nghệ Tĩnh, Nguyễn Tiềm là một trong ba học sinh của trường được Sinh đoàn của Hội Hưng Nam kết nạp vào tổ chức Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội. Nguyễn Tiềm cùng 2 hội viên đó lập thành Tiểu tổ Hội Thanh niên, hoạt động ở Trường Quốc học Vinh, tích cực tuyên truyền Chủ nghĩa Mác-Lênin vào Sinh đoàn của Đảng Tân Việt và hướng tổ chức này hoạt động theo đường lối của Hội Thanh niên. Bấy giờ, hội Thanh niên có một hội viên làm việc ở Sở Bưu điện Vinh, Nguyễn Tiềm liên lạc với đồng chí này để đặt mua sách báo và trao đổi về thời cuộc. Vì vậy, Nguyễn Tiềm càng có điều kiện tìm hiểu sâu hơn về Chủ nghĩa Mác-Lênin để tuyên truyền lý tưởng cách mạng trong hàng ngũ học sinh.
Tháng 6 năm 1929, sau khi được thành lập ở Bắc Kỳ, Đông Dương Cộng sản Đảng đã cử các đồng chí Nguyễn Phong Sắc, Trần Văn Cung về Nghệ An xây dựng, phát triển cơ sở đảng và cơ sở quần chúng. Tổ chức Sinh đoàn của Trường Quốc học Vinh được đổi thành Sinh hội, đồng chí Nguyễn Tiềm được cử vào Ban Chấp hành của Sinh hội Quốc học Vinh. Sinh hội Trường Quốc học đã ra tờ báo “Hồng Sinh” lưu hành nội bộ nhằm tuyên truyền Chủ nghĩa Mác-Lênin, tác phẩm “Đường Kách mệnh” của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Thời gian này đồng chí đã tích cực tuyên truyền, giác ngộ những hội viên Sinh đoàn ưu tú để kết nạp vào Đảng, thành lập và điều hành Tổng sinh hội Nghệ An, làm chủ bút Báo Xích Sinh, phê phán nhận thức sai lệch về Chủ nghĩa cộng sản, liên tiếp kêu gọi học sinh đấu tranh chống luật lệ hà khắc trong trường và đòi quyền tự do dân chủ. Với nhiệt huyết và quyết tâm cách mạng, đồng chí cùng BCH Tổng sinh hội đưa phong trào học sinh Nghệ – Tĩnh tiến lên hòa nhịp với phong trào đấu tranh của công nhân và nông dân.
Cuối năm 1929, dưới sự lãnh đạo của đồng chí Nguyễn Phong Sắc – Bí thư Kỳ bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Trung Kỳ, Tiểu tổ Hội Thanh niên ở Trường Quốc học Vinh đã được chuyển thành Chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng. Sau ngày thành lập Đảng 03/02/1930, Tổng Sinh hội Nghệ An được thành lập, gọi là Tổng Sinh hội đỏ, Nguyễn Tiềm được cử làm Bí thư chi bộ. Tờ báo “Hồng Sinh” đổi thành báo “Xích Sinh” (Sinh viên đỏ) do Nguyễn Tiềm làm Chủ bút để tuyên truyền Chủ nghĩa Mác-Lênin, đồng thời phê phán những nhận thức sai lệch về Chủ nghĩa Cộng sản của một số tờ báo khác (tiêu biểu là tờ báo Tiếng Dân). Phong trào đấu tranh ngày càng đòi hỏi có nhiều hơn các truyền đơn, báo chí của Đảng. Nguyễn Tiềm đã không ngần ngại dùng tiền riêng mua dụng cụ, lập bộ phận ấn loát của Tổng Sinh hội.
Không chỉ lãnh đạo phong trào học sinh tại Vinh, đồng chí Nguyễn Tiềm còn đến các trường ở huyện Nam Đàn, Thanh Chương, thị xã Hà Tĩnh, huyện Đức Thọ để phát triển lực lượng, tuyên truyền giác ngộ học sinh tham gia cách mạng. Với nhiệt huyết cách mạng của mình, Nguyễn Tiềm đã lãnh đạo Tổng Sinh hội đưa phong trào đấu tranh của học sinh tiến lên hoà nhịp với phong trào công nhân và nông dân, phong trào học sinh trong Trường Quốc học đã có một tiếng vang lớn trong quần chúng công nhân và nông dân lúc bấy giờ. Điển hình là cuộc đấu tranh tẩy chay buổi nói chụyện của Tổng đốc Hồ Đắc Khải tại Vinh ngày 25/4/1930.
Những hoạt động của Nguyễn Tiềm đã bị mật thám theo dõi, lo sợ trước ảnh hưởng của Nguyễn Tiềm đối với học sinh, sinh viên, ngày 03/03/1930, thực dân Pháp đã ra lệnh cho Công sứ Vinh ra quyết định đuổi học Nguyễn Tiềm vì tội tham gia “hội kín”, mục đích tách đồng chí khỏi phong trào học sinh cho chúng dễ kiểm soát. Sau khi bị đuổi học, Nguyễn Tiềm không về nhà mà bí mật đi xuống tận các phủ, huyện để tuyên truyền, vận động phong trào Cách mạng. Từ đây, đồng chí Nguyễn Tiềm thực sự trở thành một cán bộ cách mạng của Đảng, hy sinh hạnh phúc riêng tư, dấn thân cống hiến cho sự nghiệp xây dựng Đảng, lãnh đạo nhân dân đấu tranh.
Ngày 25/4/1930, Tổng đốc Nghệ An là Hồ Đắc Khải triệu tập các trường ở Vinh tập trung tại nhà Văn Thánh để nói xấu cách mạng và khủng bố học sinh. Dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Tiềm, Tổng Sinh hội Nghệ An đã kịp thời phát truyền đơn vạch rõ âm mưu phản cách mạng của Hồ Đắc Khải và kêu gọi học sinh các trường tẩy chay trò hề diễn thuyết của hắn. Hưởng ứng lời kêu gọi của Nguyễn Tiềm và các đồng chí trong Tổng Sinh hội, học sinh các trường đã làm ồn ào kêu gọi học sinh các trường tẩy chay trò hề, không cho Hồ Đắc Khải diễn thuyết. Hắn tức tốc tập trung tất cả thầy trò vào “Hoàng cung” dọa nạt. Học sinh kêu la inh ỏi, buộc hắn phải giải tán. Từ đó, phong trào học sinh ở Vinh và nhiều phủ huyện ở Nghệ Tĩnh ngày càng dâng cao. Học sinh ở Vinh, Thanh Chương đã cùng công nhân, nông dân các huyện Nam Đàn, Nghi Lộc, Hưng Nguyên tham gia rải truyền đơn, biểu tình kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động (01/5/1930).
Tháng 6/1930, đồng chí Nguyễn Tiềm được Phân cục Trung ương ở Trung kỳ chỉ định vào Ban Chấp hành Tỉnh bộ lâm thời Nghệ An, phụ trách công tác tuyên truyền (lúc bấy giờ, ở Nghệ An có hai Ban Chấp hành lâm thời là Ban Chấp hành lâm thời Tỉnh bộ Vinh và Ban Chấp hành lâm thời Tỉnh bộ Nghệ An)[1]. Để dễ bề hoạt động, Nguyễn Tiềm lấy bí danh là Quảng (về sau còn có bí danh là Cát, Nhung), nhuộm răng đen, mặc quần nâu, mang bị cói, khi đóng vai người đi buôn tơ, buôn thuốc lào, len lỏi về các xóm thợ, các làng quê tuyên truyền xây dựng cơ sở đảng, cơ sở quần chúng.
Cùng với các cán bộ trong Ban Chấp hành lâm thời Tỉnh bộ Nghệ An, Nguyễn Tiềm đã góp phần quan trọng vào việc thực hiện chủ trương của Xứ uỷ Trung kỳ tổ chức một phong trào đấu tranh cách mạng của quần chúng, khởi đầu là cuộc đấu tranh của công nhân Vinh – Bến Thuỷ, nông dân xã Hạnh Lâm (huyện Thanh Chương) ngày 01/5/1930, rồi phát triển thành các cuộc biểu tình, đấu tranh với quy mô toàn huyện ở Nam Đàn (30/8), ở Thanh Chương (01/9), Anh Sơn (08/9) và đỉnh cao là cuộc biểu tình ở Thái Lão (12/9). Chính quyền Xô-viết dưới hình thức là Xã bộ nông, Thôn bộ nông được thành lập ở nhiều làng xã. Phong trào cách mạng đã thực sự biến đổi về chất, dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự dày công dẫn dắt của các cán bộ Đảng lúc bấy giờ, trong đó có đồng chí Nguyễn Tiềm.
Đến giữa tháng 10 năm 1930 Ban chấp hành lâm thời Tỉnh bộ Nghệ An triệu tập Đại hội đại biểu tỉnh Đảng bộ lần thứ nhất ở làng Đồng Xuân, tổng Xuân Liễu, huyện Nam Đàn (nay là xã Xuân Tường, huyện Thanh Chương). Đại hội đã kiểm điểm đánh giá tình hình cao trào cách mạng trong tỉnh, thảo luận các biện pháp chỉ đạo phong trào, chống sự khủng bố của địch, bảo vệ cơ sở đảng và quần chúng. Đại hội đã bầu ra Ban Chấp hành chính thức đầu tiên của Đảng bộ tỉnh gồm 7 đồng chí[2], đồng chí Nguyễn Tiềm được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An khi mới 18 tuổi. Là cán bộ cách mạng chủ chốt, đồng chí Nguyễn Tiềm đã hòa mình trong không khí đấu tranh cách mạng sục sôi của quần chúng; vừa củng cố, chăm lo tổ chức, đối phó với cuộc “khủng bố trắng” của thực dân Pháp, vừa lo giải quyết khó khăn của đời sống cán bộ, nhân dân, cùng với BCH Tỉnh ủy đề ra một số chủ trương, mục tiêu đấu tranh cụ thể về chính trị, quân sự, kinh tế và tổ chức.
Đồng chí Nguyễn Tiềm đã phân công các đồng chí Tỉnh uỷ viên trực tiếp về các huyện bám cơ sở, bám phong trào. Cơ quan Tỉnh uỷ được chia nhỏ thành nhiều bộ phận, khi ở huyện Thanh Chương, khi ở huyện Yên Thành, lúc lên huyện Anh Sơn. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, trong tháng 10 và 11 năm 1930, trên địa bàn tỉnh vẫn diễn ra các cuộc biểu tình lớn, trong đó nổi bật và có ý nghĩa lớn lao nhất là 2 cuộc biểu tình kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga ngày 07/11/1930 tại huyện Yên Thành và huyện Diễn Châu.
Đầu năm 1931, tại làng Lệ Nghĩa (huyện Anh Sơn), đồng chí Nguyễn Tiềm chủ trì cuộc họp Ban Chấp hành Tỉnh bộ để đánh giá tình hình địch, ta và đề ra chủ trương để vừa đối phó với cuộc đàn áp, bắt bớ dã man của địch, vừa lo củng cố tổ chức và tìm ra những biện pháp để giữ vững phong trào, lại vừa lo giải quyết những khó khăn về đời sống cho cán bộ và nhân dân.
Trong những ngày tháng nước sôi lửa bỏng của cao trào cách mạng, Nguyễn Tiềm đã đề ra những chủ trương sáng suốt như vay lúa của các nhà phú hữu cứu đói cho dân nghèo, xây dựng các tổ chức quần chúng Nông hội đỏ, Tự vệ đỏ, Thanh niên Cộng sản đoàn, Phụ nữ giải phóng… làm chỗ dựa cho các tổ chức đảng. Đồng chí Nguyễn Tiềm rất quan tâm đến công tác tuyên truyền, cổ động, vừa trực tiếp phụ trách tờ báo “Tiến Lên” của Tỉnh uỷ, vừa tổng hợp tình hình, viết bài, tổ chức in, vận chuyển về các cơ sở. Đối với các đảng bộ huyện, đồng chí chủ trương xây dựng các tờ báo của huyện đảng bộ trở thành vũ khí tuyên truyền sắc bén cổ vũ phong trào, vạch mặt bọn đế quốc, phong kiến. Dựa vào quan hệ thân thiết với người bạn vong niên cùng quê là đồng chí Đặng Chánh Kỷ [3]sáng tác thơ ca, vè… Nhờ vậy, báo chí cách mạng phát triển khắp các huyện. Ở huyện Hưng Nguyên có báo “Sản nghiệp”, Nam Đàn có báo “Giác ngộ”, Thanh Chương có báo “Nhà quê”, Anh Sơn có báo “Gương vô sản”, Quỳnh Lưu có báo “Tia sáng”, “Lao động”, Nghi Lộc có báo “Dân nghèo”. Đường lối, chủ trương của Đảng được thông qua báo chí, thơ ca, truyền miệng, trở thành món ăn tinh thần của quần chúng. Chưa bao giờ, báo chí cách mạng và thơ ca cách mạng phát triển như những năm 1930-1931. Công tác tuyên truyền của Đảng được tiến hành trong mọi dịp có thể được, kể cả ngày giỗ, tết, ngày hội quần chúng và bằng mọi hình thức như rải truyền đơn, mít tinh, diễn thuyết, tổ chức truy điệu liệt sỹ, đọc báo chí, thơ văn cách mạng, diễn tuồng, hát ví, giặm. Có thể nói, đây là những đóng góp xuất sắc của Bí thư Nguyễn Tiềm trên mặt trận tư tưởng chính trị thông qua hình thức báo chí, tuyên truyền, văn hóa, văn nghệ.
Cuối tháng 5 năm 1931, cơ quan Xứ uỷ Trung kỳ bị địch khủng bố, nhiều cán bộ chủ chốt của Xứ uỷ như Nguyễn Phong Sắc, Nguyễn Đức Cảnh, Lê Mao bị địch bắt, Bí thư Nguyễn Tiềm được Xứ uỷ điều lên bổ sung vào Ban Thường vụ Xứ uỷ phụ trách công tác tuyên truyền. Dưới sự chỉ đạo của đồng chí Lê Viết Thuật – Bí thư Xứ uỷ, đồng chí cùng các đồng chí Nguyễn Phúc, Nguyễn Lợi đi về các huyện, các tỉnh ở Trung kỳ vượt qua bao gian nan thử thách của thời kỳ thoái trào cách mạng, giữ vững sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng.
Mặc dù địch truy lùng ráo riết nhưng đồng chí Nguyễn Tiềm đã cùng với Lê Viết Thuật bám sát quần chúng xung quanh thành phố Vinh để lãnh đạo, duy trì hoạt động của Xứ ủy. Do sức khỏe yếu lại làm việc nhiều nên bệnh phổi tái phát, đồng chí được đưa về cơ sở cách mạng để điều trị. Sau thời gian theo dõi, đêm 17/11/1931, đồng chí bị kẻ thù vây bắt khi đang điều trị tại nhà bà Vệ – một cơ sở cách mạng ở làng Bến Đền. Biết ông là Bí thư Tỉnh uỷ Nghệ An, là Thường vụ Xứ uỷ Trung kỳ, mặc dù cơ thể còn ốm yếu, nhưng tên chánh mật thám Bi-ê trực tiếp hỏi cung và chỉ huy bọn tay chân ở nhà lao Vinh dùng đủ mọi cực hình để tra tấn làm cho Nguyễn Tiềm chết đi sống lại nhiều lần trong 2 tháng trời bị giam, nhưng Nguyễn Tiềm kiên quyết không khai. Những ngày bị giam ở nhà lao, gia đình mang thuốc men, quà bánh đến, đồng chí phân phát cho các anh chị em cùng giam. Thấy người nào ốm yếu, đồng chí tìm cách động viên, an ủi và vận động anh em tù chăm sóc, bảo vệ. Đồng chí đã dành từng quả cam của gia đình đưa đến để chăm sóc cho những người bị đau nặng. Vừa chống chọi với bệnh tật, vừa chịu đựng những trận đòn tra tấn dã man của địch nhưng đồng chí vẫn một mực kiên trung, giữ trọn khí tiết thủy chung với Đảng, vẫn nỗ lực lãnh đạo các cuộc đấu tranh chống chế độ lao tù khắc nghiệt.
Ngày 19/1/1932, Nguyễn Tiềm bị Tòa án Nam triều Nghệ An tuyên án tử hình. Bản án gây nên sự đấu tranh phản đối mạnh mẽ của các tù chính trị, tù nhân nhà lao Vinh và Nhân dân Nghệ An. Trước sức mạnh đấu tranh của nhân dân, ngày 21/6/1932, Tòa khâm sứ Trung kỳ buộc phải giảm xuống án khổ sai chung thân và ngày 23/7/1932 bọn chúng đày đồng chí vào nhà tù Lao Bảo( Quảng Trị). Nhà tù Lao Bảo là nơi rừng thiêng nước độc giáp biên giới Việt-Lào, cùng với chế độ hà khắc của nhà tù, những người khoẻ mạnh cũng khó qua, với thân thể bệnh tật ốm yếu như Nguyễn Tiềm lại càng khó khăn hơn. Kẻ địch nhốt ông vào Ca-sô (hầm kín) nhằm làm cho ông chết dần chết mòn. Nhưng Nguyễn Tiềm vẫn điềm tĩnh lạc quan, vẫn tham gia các hoạt động trong nhà tù. Lúc khoẻ, đồng chí vẫn sáng tác thơ ca động viên các bạn tù kiên trung giữ vững khí tiết của người cách mạng. Tại đây, đồng chí đã làm bài thơ:
“Nhớ ai, ai nhớ đến ta không
Ta nhớ người xa cách mấy trùng
Nhớ lúc luận bàn câu vận mệnh
Nhớ khi hò hét nợ non sông
Nhớ trăng sáng dọi dòng sông Việt
Nhớ gió lùa mây đỉnh núi Hồng
Càng nhớ, càng trông, càng thắc mắc
Trời Tây thăm thẳm tuyệt mù trông”
Bị giam cầm, tra tấn tàn nhẫn, cùng với bệnh tật, sức khỏe yếu, ngày 11/10/1932, đồng chí đã hy sinh, khi vừa tròn 20 tuổi. Đảm nhận cương vị Bí thư Tỉnh ủy khi mới 18 tuổi cho đến ngày hy sinh chỉ sau 2 năm (1930 – 1932) nhưng đó là quãng thời gian đầy khó khăn đối với đồng chí Nguyễn Tiềm cũng như với Đảng bộ tỉnh Nghệ An – chiếc nôi cách mạng của cả nước.
Cuộc đời tuy ngắn ngủi nhưng đồng chí đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta, sự ra đi của đồng chí là tổn thất lớn đối với phong trào cách mạng tỉnh nhà nhưng chân dung Nguyễn Tiềm – người chiến sỹ cách mạng hết lòng vì sự nghiệp đấu tranh, giải phóng dân tộc vẫn mãi mãi tỏa sáng. Cuộc đời, sự nghiệp cũng như sự hi sinh anh dũng của đồng chí Nguyễn Tiềm mãi là niềm tự hào, tấm gương sáng cho nhiều thế hệ noi theo.
Để tri ân công lao to lớn của đồng chí Nguyễn Tiềm, UBND tỉnh Nghệ An đã có quyết định tu bổ, tôn tạo nhà lưu niệm đồng chí Nguyễn Tiềm tại xóm 1, xã Nam Trung, huyện Nam Đàn (nay là xóm Trung Chính, xã Trung Phúc Cường, huyện Nam Đàn) tỉnh Nghệ An là nơi dâng hương tưởng niệm anh linh đồng chí, là nơi sinh hoạt, giáo dục truyền thống cách mạng cho nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ hiện nay. Ghi nhận những cống hiến, đóng góp to lớn, đức hy sinh của một vị lãnh tụ cách mạng tiền bối, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã có Quyết định số 4062/QĐ-BVHTTDL ngày 24/10/2012 của Bộ trưởng Bộ VHTTDL về việc xếp hạng Di tích Quốc gia đối với Nhà lưu niệm đồng chí Nguyễn Tiềm. Hiện nay cũng có một đường phố mang tên Nguyễn Tiềm ở phường Đội Cung, Thành phố Vinh.
Ảnh: Nhà lưu niệm đ/c Nguyễn Tiềm tại xóm Trung Chính xã Trung Phúc Cường, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An
Đinh Thị Ánh Tuyết
PTP NCST – Bảo tàng Nghệ An
Chú thích:
[1] Lịch sử Đảng bộ tỉnh Nghệ An – Tập 1 (1930-1954), Nxb Nghệ An, năm 2018.
[2] Nguyễn Tiềm, Tôn Gia Chung, Nguyễn Sinh Diên, Phan Đình Đồng, Nguyễn Trần Thâm, Phan Huy Thường, Trần Thị Minh Châu.
[3] Lúc bấy giờ đồng chí Đặng Chánh Kỷ làm Bí thư Huyện uỷ Nam Đàn, sau làm phái viên của Xứ uỷ ra chỉ đạo phong trào các huyện Yên Thành, Diễn Châu. Nghệ An – những con người tiêu biểu, tập 1 (1930-1975), Nxb Nghệ An, năm 2018.
[DISPLAY_ULTIMATE_SOCIAL_ICONS]
