Bảo tàng Nghệ An ra đời năm 1979 với tên gọi là Bảo tàng Nghệ Tĩnh, trải qua 40 năm xây dựng và phát triển từ những ngày đầu thành lập nhiều gian khó với những mái nhà cấp 4 thô sơ, nhỏ bé dưới những rặng phi lao trong khu vực thành Vinh cổ kính, các cán bộ viên chức không ngại khó khăn, vất vả đã cùng nhau đi khắp mọi vùng quê xứ Nghệ để sưu tầm tài liệu hiện vật, tổ chức nhiều buổi trưng bày lưu động để tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, góp phần bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc.
Trong giai đoạn từ năm 1992 – 2002 trước khi Ban quản lý Di tích ra đời, Bảo tàng Tổng hợp Nghệ An với chức năng, nhiệm vụ vừa làm công tác nghiên cứu sưu tầm, kiểm kê bảo quản, trưng bày lưu động, hướng dẫn xây dựng nhà truyền thống cơ sở, vừa làm công tác kiểm kê, lập hồ sơ khoa học xếp hạng di tích, tu bổ tôn tạo di tích lịch sử văn hóa, nghiên cứu xây dựng kịch bản đón bằng, kịch bản tổ chức, phục hồi lễ hội truyền thống góp phần to lớn trong công tác bảo vệ, giữ gìn những bản sắc văn hóa của mọi vùng quê xứ Nghệ.

Cùng với sự chuyển mình trong sự nghiệp đổi mới của Đảng, trong giai đoạn từ năm 2000 đến nay, được sự quan tâm của lãnh đạo các Bộ ,ban ngành Trung ương của Tỉnh ủy, Uỷ ban nhân dân và các Sở, ban, Ngành tỉnh Nghệ An, một loạt công trình, thiết chế văn hóa, quan trọng mang tầm cỡ quốc gia của Ngành văn hóa Nghệ An được đầu tư xây dựng,như Quảng trường Hồ Chí Minh, Nhà hát Dân ca, Thư viện…trong đó có Bảo tàng Nghệ An.Bắt đầu từ năm 2000, cơ sở vật chất bảo tàng Nghệ An được mở rộng với tổng diện tích 13.300m2 , đầu tư xây dựng theo hướng hiện đại, đáp ứng yêu cầu bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Trong đó nhà Kho bảo quản hiện vật 2 tầng có diện 720m2, nhà Trưng bày với quy mô 3 tầng với tổng diện tích 3000m2; Khu dịch vụ bao gồm 600m2 từng bước đi vào hoạt động. Đi liền với việc quy hoạch, đầu tư kinh phí xây dựng cơ sở vật chất, năm 2005, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã phê duyệt Đề cương trưng bày Bảo tàng Nghệ An…..